Begeleidend persbericht

Economische activiteiten in de Waddenzee moeten worden beoordeeld in het perspectief van 'voorrang voor de natuur' zo luidt het advies. Dat wil zeggen dat zij moeten opereren binnen strikte natuurgrenzen.

Voor de schelpdiervisserij betekent dit: sterke uitbreiding van de gesloten gebieden en slechts kokkels oogsten als zeker is dat het natuurlijk verloop van de vogels niet in gevaar komt. Binnen enkele jaren kunnen nieuwe vangstmethoden worden ontwikkeld die recht doen aan het principe 'voorrang voor de natuur'. Ook gaswinning wordt beoordeeld in dat perspectief. Indien de winning wordt gebonden aan strikte natuurgrenzen, ziet de AGW geen ecologische bezwaren tegen winning.

Voor beide activiteiten geldt dat vooraf wordt vastgesteld binnen welke natuurgrenzen geopereerd kan worden en dat voortdurend wordt gecontroleerd, via een systeem van monitoring, of de grenzen niet worden overschreden.

In september 2003 besloot de ministerraad tot het instellen van een onafhankelijke adviesgroep met als taak te adviseren over beleidsbeslissingen op het gebied van natuur, visserij en gaswinning in de Waddenzee. Vanwege de belangen en de tegenstellingen op deze terreinen, was behoefte aan een onafhankelijke verkenning van de mogelijkheden voor een verantwoord en integraal Waddenzeebeleid. In de Regeling instelling Adviesgroep Waddenzeebeleid wordt integraal beleid omschreven als: 'noodzakelijk…voor de duurzame bescherming en ontwikkeling van de Waddenzee als natuurgebied en behoud van het unieke open landschap'

Om deze taak te kunnen vervullen heeft de AGW gesproken met tal van personen en instellingen, zowel belanghebbenden als wetenschappers, kennis genomen van de omvangrijke hoeveelheid inzichten die in rapporten en documenten zijn vastgelegd, een veldbezoek aan het Waddengebied gebracht, en een projectteam met een aantal experts ingeschakeld om de benodigde kennis te verzamelen en te helpen ordenen.

Naar een offensieve strategie

De Adviesgroep heeft geconstateerd dat beleid en beheer van het waddengebied in een impasse zijn geraakt en dat de kwaliteit van de natuur de afgelopen periode achteruit is gegaan.

De AGW kenmerkt de huidige strategie als defensief en een belemmering voor ontwikkeling en verbetering van de natuur. Deze defensieve strategie blokkeert ook de ontwikkeling van het waddengebied en de groeikansen van het Noorden.

Om de impasse te doorbreken wordt een offensieve strategie bepleit die uitgaat van 'voorrang voor de natuur' met beperkt menselijk medegebruik. Economische activiteiten worden beoordeeld op hun mogelijke schade voor de natuur en alleen toegelaten binnen strikte voorwaarden zodat aantasting van natuurwaarden wordt voorkomen.

De in de schelpdiervisserij en gaswinning actieve ondernemers weten daardoor waar zij aan toe zijn en kunnen dus afwegen of zij binnen de gestelde voorwaarden rendabel kunnen opereren. In principe kunnen ook andere activiteiten, zoals toerisme of havenuitbreiding, in dit perspectief worden beoordeeld.

Investeren in de Wadden

Een investeringsoffensief voor verbetering van de natuur bevat onder meer: aankoop van extra natuurterreinen, ontwikkeling van kwelders, ontpoldering, creëren van zoet-zoutovergangen, en - om de stijging van de zeespiegel het hoofd te bieden - verhoging van de zandsuppletie. Een beheersplan voor exoten als de Japanse oester zal eveneens bijdragen aan de kwaliteit van de natuur. Daarnaast is een duurzame ontwikkeling van bijvoorbeeld recreatie en toerisme van belang.

Het benutten van kennis en infrastructuur op het gebied van gas voor een overgang naar een duurzame energievoorziening zal het Noorden des lands nieuwe mogelijkheden bieden voor een toekomstgericht energiebeleid.

De kennis van de natuur en van de economische ontwikkeling van de Waddenzee en het waddengebied zou geïntegreerd en verder ontwikkeld moeten worden in de vorm van een 'Waddenacademie'.

Schelpdiervisserij

De AGW constateert dat de kokkelvisserij zich in de huidige vorm niet verdraagt met het principe 'voorrang voor de natuur'. Van de mosselvisserij is dat niet zeker.

Om te garanderen dat de veerkracht van de Waddenzee niet wordt overschreden en dat natuurwaarden niet worden aangetast, krijgen in de visie van de Adviesgroep, deze vormen van visserij natuurgrenzen opgelegd die niet mogen worden overschreden. De natuurgrenzen hebben betrekking op de beviste oppervlakte, bodemberoering en aantallen vogels.

Het aantal gesloten gebieden zou in het visseizoen 2004 uitgebreid moeten worden met het oog op bescherming van mosselbanken, zeegras en foerageergebieden voor vogels. De effecten op de natuur van schelpdiervisserij worden nauwgezet gevolgd. Bij overschrijding van de opgelegde grenswaarden worden de activiteiten bijgestuurd.

Gecontroleerde teelt van kokkels kan - binnen een termijn van zeven jaar - worden bereikt door innovatie. Als de sector niet in staat blijkt om in de afgesproken tijd binnen de grenswaarden te opereren, zal de kokkelvisserij moeten verdwijnen uit de Waddenzee. Ook de mosselvisserij zal aan grenswaarden moeten voldoen.

Gaswinning

De Adviesgroep constateert dat er, mits gebonden aan grenswaarden, geen ecologische bezwaren zijn tegen het winnen van gas onder de Waddenzee. Zij adviseert daarom het winnen van gas vanaf de wal toe te staan onder strikte voorwaarden. De bodemdaling in de diepe ondergrond als gevolg van winning moet aan een maximum worden gebonden om natuurschade te voorkomen. Het natuurlijke proces van opslibbing op kwelders en platen maakt de beperkte bodemdaling goed, zo leert onder andere de ervaring bij Ameland. Zowel de snelheid van de bodemdaling als de opslibbing moeten niettemin voortdurend worden gemeten om te bepalen of beide gelijke tred houden met elkaar. Indien de vastgestelde grenswaarden toch zouden worden overschreden moet de gaswinning worden vertraagd of gestaakt. Het winnen geschiedt dus met de hand aan de gaskraan.

De Adviesgroep is van mening dat uitstel van gaswinning geen optie is. De aanwezige infrastructuur, zoals pijpen en installaties voor gasbehandeling, zal indien nieuwe mogelijkheden tot winning uitblijven, over enkele jaren niet meer geschikt zijn. Velden die thans niet worden gewonnen zullen waarschijnlijk nooit worden gewonnen omdat ze later niet meer rendabel zijn te exploiteren.

De voorgestelde investeringen in de natuur en in de economie van het Noorden ( 750 à 800 miljoen Euro) kunnen worden bekostigd uit de aardgasbaten. De schattingen van de opbrengst voor de schatkist lopen van 2,5 - 5 miljard Euro voor bewezen voorraden tot 7 - 9,5 miljard Euro voor bewezen - plus vermoedelijke voorraden.

Bestuur

De versnipperde wijze waarop het bestuur van het waddengebied is georganiseerd, is in de ogen van de AGW een belangrijke oorzaak van de impasse. Er wordt een brede benadering bepleit die niet alleen de Waddenzee maar het hele Waddengebied omvat. Het strategische beleid moet op nationaal niveau worden vastgesteld. Het dagelijks bestuur en beheer is een regionale zaak.

De Adviesgroep heeft de heren Th.A J. Toonen en A.A.M.F. Staatsen gevraagd om een uitgebreide beschouwing over een effectieve bestuurlijke structuur voor het Waddengebied. Hun bijdrage is als losse bijlage toegevoegd aan het rapport van de AGW.

Adviesgroep

In de Adviesgroep zijn nieuwe gezichtspunten, gebaseerd op kennis, aangedragen om de problematiek rond de Waddenzee te bekijken. Zij hoopt dan ook dat betrokken partijen bereid zijn de kansen af te wegen die deze nieuwe gezichtspunten bieden. Indien wordt vastgehouden aan eigen reeds lang ingenomen standpunten duurt de impasse voort en zal geen verbetering optreden voor de Waddenzee en voor de ontwikkeling van het Noorden. Daarnaast is het van belang het advies in zijn samenhang te bezien. Indien afzonderlijke elementen uit het brede perspectief worden gelicht, zullen stagnatie en polarisatie voortduren en zelfs kunnen verscherpen.

De Adviesgroep Waddenzeebeleid bestaat uit:

de heer W. Meijer (voorzitter)

mevrouw mr. P.C. Lodders- Elfferich, en

de heer drs L.M.L.H.A. Hermans