Van plastic tot dakpannen: het zwerfafval in de Waddenzee onder de loep!
Plastic, dakpannen en oude stenen - het klinkt misschien als een bouwplaats, maar het is het resultaat van een uitgebreide schoonmaakactie op het Werelderfgoed de Waddenzee. Elk jaar onderzoeken experts van Waardenburg Ecology in opdracht van Rijkswaterstaat hoeveel en wat voor afval er aanspoelt op drie onbewoonde zandplaten. De resultaten van 2024 zijn binnen en die zijn weer verrassend!
Sinds 2009 staat het Nederlandse deel van de Waddenzee op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Dit unieke intergetijdengebied is tegelijkertijd een plek waar veel menselijke activiteiten plaatsvinden. Van wadlopers en wadvaarders tot scheepvaart, visserij en wetenschappelijk onderzoek: de Waddenzee is een levendig gebied. Helaas brengt al deze activiteit ook onbedoelde vervuiling met zich mee.
Griend: koploper in aangespoeld afval
Op het eilandje Griend werd dit jaar veruit het meeste afval gevonden. Vooral aan de zuidkant lagen honderden stukken plastic en keramiek. Keramiek? Ja, denk aan brokstukken van dakpannen en bakstenen. Waar die vandaan komen is nog onduidelijk, maar het zou kunnen gaan om restanten van oude bebouwing of verstevigingen tegen de zee. De haven van Harlingen, met zijn drukbezochte visserijhaven en vaarroutes naar Vlieland en Terschelling, lijkt een belangrijke bron van vervuiling. Vooral in de zomermaanden zorgt de recreatievaart voor een toenemende afvalstroom richting Griend.
Zuiderduintjes: de stille vervuiler
De Zuiderduintjes is meestal een rustig toevluchtsoord voor vogels en zeehonden, en een relatief schone plek. Maar dit jaar viel daar een verdubbeling van het afval op: van 149 in 2023 naar 286 stukken in 2024. Net als op Griend gaat het hier voornamelijk om keramiek en plastic.
Steenplaat: veel plastic, maar stabiel
De Steenplaat liet een redelijk stabiel beeld zien. Er werd minder afval gevonden dan op Griend of de Zuiderduintjes, maar nog steeds opvallend veel plastic, vooral de kleinere stukken.
Opvallend in 2024
Opvallend is dat er geen sigarettenpeuken zijn gevonden op de zandplaten, terwijl die juist veel voorkomen op de drukke Noordzeestranden. Het lijkt erop dat deze sigarettenpeuken voornamelijk door bezoekers worden achtergelaten op het land en niet via de zee de Noordzeestranden bereiken.
Ook de MSC Zoë, het containerschip dat in 2019 tijdens een storm 343 containers verloor, lijkt zijn invloed te verliezen. Vijf jaar na de ramp lijken die resten grotendeels verdwenen, al duiken ze zo nu en dan nog wel eens op langs de Noordzeekust.
Wat leren we hiervan?
Dit onderzoek laat zien dat afval niet alleen een probleem is op drukke stranden. Ook plekken waar geen mensen komen, zoals zandplaten in het Wad, worden vervuild. Maar waar komt het afval vandaan? Door de zandplaten, zoals de Steenplaat, Griend en de Zuiderduintjes, te monitoren krijgen we een beter inzicht in wat er echt in de Waddenzee rondzwerft. Dit is niet het afval dat lokaal door toeristen wordt achtergelaten, maar afval dat via de zee of de luchtstromen het gebied binnenkomt.
Wil je meer weten over de precieze resultaten? Lees dan het volledige rapport (pdf, 25 MB).
