Leskist over ramp Vlieland en Terschelling in 1666

Tijdens de geschiedenislessen in Nederland hoort mer er amper iets over. Het is een van de meest dramatische gebeurtenissen in de Gouden Eeuw en de kennis erover is miniem. Een speciale leskist voor basisschoolleerlingen in Harlingen en op Terschelling en Vlieland brengt hier verandering in.

Op 19 augustus is een Engelse oorlogsvloot onder commando van Robert Holmes de Vliestroom tussen Terschelling en Vlieland opgevaren. De Vliestroom biedt in de Waddenzee toegang tot de haven van Harlingen. In de Vliestroom lagen ruim 140 koopvaardijschepen vanwege de oorlogssituatie in de wacht om uit te varen naar onder meer de Oostzee en Indië. Deze handelsvloot is vrijwel geheel verbrand en vernietigd door de oorlogsschepen van Holmes.
 
Verrader
Waarschijnlijk is door de vlootleiding aangenomen dat moeilijk bevaarbare Waddenzee genoeg bescherming zou bieden tegen een Engelse aanval. Maar volgens de laatste berichten is Holmes geïnformeerd door een Nederlandse kapiteit: Laurens Heemskerck. De vermeende verrader is het jaar daarvoor gevlucht, nadat hij ter dood werd veroordeeld voor lafheid tijdens de Slag bij Lowestoft.
 
Afgebrand
De ochtend na de aanval op de koopvaardijschepen werd het dorp West-Terschelling aangevallen. In het dorp wonen voornamelijk pacifistische mennonieten en voormalige walvisvaarders. Het dorp telde ruim 400 stenen huizen en talloze walvisvaart en VOC-pakhuizen. Na de plundering is het dorp door de troepen van Holmes in de brand gestoken. Door de droge zomer kon de brand zich snel verspreiden. Alleen het stadhuis, de kerk, de vuurtoren en dertigtal huizen staan nog overeind. De meeste slachtoffers vielen in de brand. Vooral ouderen wisten niet aan de vlammen te ontkomen. De vuurtoren Brandaris, uit 1594, was in 1666 een van de weinige overgebleven gebouwen nadat de Engelsen West-Terschelling in brand hadden gestoken.