Publicaties thema Natuur Zeehonden
Hier vindt u rapporten en publicaties over tellingen van zeehonden.
De terugkeer van de grijze zeehond: een verhaal van immigranten en toeristen
In de Middeleeuwen stierf de grijze zeehond in Nederland uit. Nu is hij terug. Vandaag de dag leeft hier het grootste aantal Atlantische grijze zeehonden van het Europese vasteland. In minder dan dertig jaar tijd steeg hun aantal van enkele bezoekers tot ruim 3000 individuen. Dat ging zo snel dat het niet alleen verklaard kan worden door het aantal geboortes. Onderzoekers van het onderzoeksinstituut IMARES op Texel hebben nu berekend dat de zeehondenpopulatie uit Groot-Brittannië een grote rol speelt in dit verhaal.
Rapport 'Rapid recovery of Dutch gray seal colonies fueled by immigration' (pdf, 719 Kb), Imares, 9 september 2014)
Populatie zeehonden in de Waddenzee in 2012
Sinds de de jaren ‘60 van vorige eeuw telt IMARES Wageningen UR de gewone zeehonden op de zandbanken in de Nederlandse Waddenzee. Dat gebeurt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken (EZ). Tijdens een telling wordt met een vliegtuig het hele Nederlandse waddengebied afgevlogen van Den Helder tot in de Dollard. Alle bekende plekken waar zeehonden tijdens laag water op de zandbanken liggen worden bezocht.
In een artikel op de website van Wageningen UR wordt de telmethode uitgelegd, de ruimtelijke spreiding en de onderliggende data nader verklaard.
De tellingen van de hele internationale Waddenzee populatie worden online gepresenteerd op de site van het Common Wadden Sea Secretariat:
Aerial Surveys of Harbour Seals in the Wadden Sea in 2012
Aerial surveys of grey seals in the Wadden Sea in 2011-2012
De aantallen in Nederland (t/m 2010), inclusief die in het Delta gebied staan ook op de site van het Natuurcompendium van het Planbureau voor de leefomgeving ("Gewone en grijze zeehonden in Waddenzee en Deltagebied, 1959 - 2011").
Groei van het aantal grijze- en gewone zeehonden zet door in 2009
Zoals elk jaar telden onderzoekers van IMARES in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in 2009 de zeehonden op de zandplaten in de Waddenzee. Er zijn twee soorten zeehonden in de Waddenzee: de gewone zeehond en de grijze zeehond.
De gewone zeehond is, zoals zijn naam al zegt, de soort die het meest voorkomt. Deze dieren hebben jongen in de zomer en verharen in augustus. De grijze zeehonden waren sinds de Middeleeuwen bijna verdwenen uit de Nederlandse wateren, maar kwamen in de jaren negentig vanuit het Verenigd Koninkrijk terug en koloniseren langzaam de Waddenzee. Zij krijgen hun jongen in de winter (november- januari) en verharen in maart-april. Voor beide soorten worden de maximale aantallen bepaald tijdens de verharing. Het aantal jongen (of pups) wordt natuurlijk tijdens de geboorteperiode geteld. De jongen van de gewone zeehond worden maar 3-4 weken gezoogd en die van de grijze zeehond circa 3 weken. Daarna worden ze aan hun lot overgelaten. In de zoogperiode nemen ze drie tot vier keer in gewicht toe. Het is niet ongebruikelijk dat ze deze weken "teren" op hun vetvoorraad en weinig actief op soms vreemde plekken rondhangen, zoals op stranden of duinen.
Grijze zeehonden in aantallen en percentages
In 2009 werden de grijze zeehonden tellingen in Nederland, die tot dan toe alleen in het westelijk wad werden gehouden, ook naar het oostelijk waddengebied uitgebreid. Er waren aanwijzingen van de Waddenunit van LNV die in de Waddenzee werken dat de dieren recentelijk ook bij Ameland en Schiermonnikoog liggen. Die incidentele observaties bleken een vast patroon te zijn, in 2009 werd het maximum van 2108 grijze zeehonden geteld. Dat waren er beduidend meer dan in 2008, toen er 1716 werden geteld. Nederland heeft verreweg de grootste kolonie grijze zeehonden in de Waddenzee. In Duitsland worden kleinere kolonies gezien met in totaal 548 dieren. In Denemarken werden kleinere groepen gezien van een 30-tal dieren. In 2009 werden in totaal 2756 grijze zeehonden in de internationale Waddenzee geteld tijdens de verharing. Dat waren er 26% meer dan in 2008. Ook het aantal pups dat in de winter 2008-2009 werd geteld nam toe tot 387 (waarvan 272 in Nederland) en in 2007-2008 waren dat er 196 (107 in Nederland). Door de zachte winter werden de jongen dit jaar niet weggespoeld en werden minder dieren naar de opvang gebracht.
Gewone zeehonden in aantallen en percentages
Het maximale aantal getelde gewone zeehonden in Nederland bedroeg dit jaar 6339 dieren. In de gehele Waddenzee werden in totaal 21.571 gewone zeehonden geteld. De groei sinds vorig jaar bedraagt 6,5%, hetgeen minder is dan in vorige jaren. Het is echter te vroeg om aan te nemen dat hiermee de populatie haar maximum bijna heeft bereikt. Temeer omdat het aantal pups niet terugloopt. Er werden dit jaar in de gehele Waddenzee 5.146 pups geteld (1249 in Nederland). Dat is 11% meer dan in 2008. Het percentage pups ten opzichte van het totale aantal is daarmee 23,9%.
Jaarlijks worden de internationale tellingen op de site van het secretariaat van de Trilaterale Samenwerking voor de Waddenzee bekendgemaakt en kort besproken, zie http://www.waddensea-secretariat.org/
Luchttellingen zeehonden 2008
De Gewone Zeehonden in de Waddenzee zijn in 2008 geheel hersteld van de virusepidemie uit 2002. Dat blijkt uit tellingen van Wageningen IMARES die deze jaarlijks verricht in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in de Nederlandse Waddenzee. Die gegevens worden door het Ministerie gebruikt voor toetsing van het beheer en voor toekomstig beleid.
In de zomer van 2008 werden tijdens de verharing in augustus 5972 gewone zeehonden geteld in de Nederlandse Waddenzee. Het aantal pups wordt in de geboorteperiode juni/juli bepaald. In 2008 werden 976 pups in de Nederlandse Waddenzee geteld. De verharingsperiode is de geschikste periode om te tellen. De gegevens worden gebruikt om de populatieontwikkeling te volgen.
Het totaal aantal getelde dieren is ruim 40% meer dan in 2007. Daarbij dient echter meteen een kanttekening worden geplaatst. In 2007 werd de telling in ongunstige weersomstandigheden gehouden waardoor de aantallen zeer laag uitkwamen, en maar 2% groei gevonden werd ten opzichte van 2006. Na de telling in 2008 is de gemiddelde groei in Nederland sinds de 2002-virusepidemie 21%. Dit gemiddelde komt overeen met de verwachtingen.
Elk jaar worden de tellingen in de Nederlandse Waddenzee geplaatst in de context van de aantalsontwikkelingen van de Internationale Waddenzee populatie. Hiertoe worden jaarlijks de tellingen trilateraal (Denemarken, Duitsland en Nederland) gecoördineerd en vinden ze gelijktijdig en op dezelfde manier plaats. Dit jaar konden door slecht weer en technische problemen in de Duitse deelstaten geen volledige tellingen worden uitgevoerd tijdens de verharingspiek in augustus. De ontbrekende Duitse data werden door de betrokken wetenschappers berekend op basis van de kennis over de verhoudingen in aantallen zeehonden tussen de gebieden en tussen de seizoenen. Met de aantallen voor Denemarken en voor Nederland samen komt de Trilateral Seal Expert Group (TSEG) tot een schatting van 20.250 gewone zeehonden in de International Waddenzee in 2008. De toekomstige tellingen zullen uitwijzen in hoeverre deze schatting correct was. Bij de puptellingen waren er geen problemen en werden in totaal 4.632 pups geteld.
De TSEG concludeert dat de internationale populatie volledig hersteld is van de epidemie in 2002. Toen heerste voor de tweede keer een virusepidemie onder de gewone zeehonden in Noordwest-Europa en stierf in de Waddenzee ongeveer 50% van de populatie. Opvallend was toen het relatief hoge aantal volwassen mannetjes dat dood gevonden werd. In de eerste jaren na de epidemie werd een verhoogd percentage pups (aantal pups per totaal aantal) van soms 25% geconstateerd. Nu de populatie groeit, en zo ook de verhouding mannetjes-vrouwtjes herstelt, loopt dit puppercentage langzaam terug.
Lees hier een engelstalig artikel over de populatie in 2008
Op dit moment groeit de totale populatie Gewone Zeehonden iets langzamer dan het aantal dieren in het Nederlands deel alleen, maar nog steeds met 15% gemiddeld per jaar. Het is belangrijk om die ontwikkeling nauwlettend te volgen. Met name om te kunnen vaststellen hoe deze zich in de toekomst zal ontwikkelen. Dat geeft de noodzakelijke informatie om hierop het beheer op af te stemmen.
Luchttellingen zeehonden 2007
Het onderzoeksinstituut IMARES heeft begin augustus 2007 luchttellingen uitgevoerd boven het Nederlandse gedeelte van de Waddenzee. Op 18 augustus 2007 verscheen in de Leeuwarder Courant het onderstaande artikel over de tellingen:
Zwart van de zeehonden
Het gaat goed met de gewone zeehond in de Waddenzee, zo wijzen de meest recente tellingen uit. Er zijn er veel en ze verkeren in puike conditie, gezien de voortvarendheid waarmee ze zich voortplanten. Een impressie van een telling boven de Waddenzee.
Lees het volledige artikel(Leeuwarder Courant, 18 augustus 2007, Pdf 40 kB)
Luchttellingen zeehonden 2006
In 2006 zijn luchttellingen doorgevoerd om het aantal zeehonden in het hele Waddengebied vast te stellen. De luchttellingen werden in de drie Waddenzeelanden Denemarken, Duitsland en Nederland bijna op het zelfde moment uitgevoerd volgens het trilaterale 'Seal Management Plan'.
De trilaterale Seal Expert Group (TSEG) heeft op 10 oktober 2006 de resultaten van de tellingen in 2006 gepubliceerd. In het artikel is tevens een overzicht te vinden over de ontwikkeling van het aantal zeehonden in het internationale Waddenzeegebied sinds 1975.
--> lees het Engelstalige artikel over de luchttellingen in 2006 (pdf, 30 kb)
--> lees het artikel over de tellingen in 2004 en 2005 (pdf, 83 kb)
--> lees meer over de trilaterale monitoring-activiteiten op de site van het Common Wadden Sea Secretariaat (CWSS)
Meer informatie:
Dossier zeehonden op de website van Wageningen UR-IMARES